การย้อมผ้าสีดำจากสีธรรมชาติ และชนิดพืชที่ใช้

สีดำจากมะเกลือ
มะเกลือ เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ชนิด Diospyros mollis Griff. ในวงศ์ Ebenaceae ใช้ย้อม ผ้าเป็นสีดำและทำยา

วิธีย้อม
นำลูกมะเกลือสดมาทุบให้แตกแช่น้ำไว้ เมื่อจะใช้จึงแบ่งลูกมะเกลือขึ้นมาตำให้ ละเอียด โดยผสมใบหญ้าฮ่อมเกี่ยว แช่น้ำด่าง (จากขี้เถ้าต้นมะขาม) ให้น้ำสีออกจนเป็นสีดำแล้วกรอง กากออกนำเส้นใยลงย้อม พลิกกลับไปมาจนเป็นสีดำเสมอกัน นำขึ้นล้างผึ่งให้แห้ง หากต้องการสีดำ มากขึ้นต้องย้อมซ้ำหลาย ๆ ครั้ง
วิธีการย้อมอีกวิธีคือ ใช้รากลำเจียกหรือต้นแบง (สะแบง) ตำผสมกับลูกมะเกลือ คั้นกรอง กากออกเหลือแต่น้ำสีดำ นำเส้นใยลงย้อมให้สีดำเสมอกัน นำขึ้นล้าง ผึ่งให้แห้ง สีจากมะเกลือนี้ใช้ ย้อมได้ทั้งเส้นใยฝ้ายและเส้นใยไหม

สีดำจากลูกกระจาย
ต้นกระจาย เป็นไม้ยืนต้น Caesalpininia sepiaria Roxb. ในวงศ์ Caesalpiniaceae Rosales ตระกูลเดียวกับต้นโพธิ์ ขึ้นอยู่ตามป่าทั่ว ๆ ไป มีผลกลมคล้ายผลมะขามป้อม

วิธีการย้อม
คัดเก็บผลลูกกระจายที่แก่ได้ที่ นำมาตำป่นให้ละเอียด แล้วแช่ไว้ประมาณ 30 นาที ถึง 1 ชั่วโมง เมื่อน้ำเป็นสีดำสนิทดี ก็กรองเอากากลูกกระจายออกเหลือแต่น้ำสี นำเส้นใยลง ย้อมให้ดูดซึมสีจนทั่ว แช่ทิ้งไว้สักระยะหนึ่งแล้วนำเอาเส้นใยขึ้น ล้างน้ำ บิดให้หมาด นำขึ้นผึ่งจน แห้ง ลูกกระจายนิยมใช้ย้อมเส้นใยฝ้าย

สีดำจากเปลือกสมอ
สมอ เป็นต้นไม้สกุล Terminalia วงศ์ Combrretaceae ลำต้นมีขนาดกลาง ๆ ดอกมีสีเหลือง กลิ่นหอม เปลือกของลำต้นใช้ย้อมสีดำอมเขียว

วิธีการย้อม
นำเปลือกต้นสมอลงต้มเคี่ยวในน้ำสะอาดจนแห้งงวดพอควร แล้วกรองเอากาก ออกแล้วนำเส้นใยลงต้มจนติดเส้นใยดี สีที่ดีจะเป็นสีดำอมเขียว นิยมใช้ย้อมเส้นใยฝ้าย