ต้มน้องวัว/ควาย หรือ ต้มรกวัว/ควาย สูตรดั้งเดิม หอมกลุ่น แซ่บนัว ส่วนประกอบ และวิธีทำต้มน้องวัว ต้มน้องควาย

Last Updated on 23 พฤศจิกายน 2022 by siamroommate

ต้มน้องวัว/ควาย หรือ ต้มรกวัว/ควาย เป็นตำรับอาหารดั้งเดิมของอีสาน และหลายภาค เช่น ภาคอีสานที่นิยมนำรกโค กระบือมาประกอบอาหาร หรือ ที่เรียกเมนูว่า ต้มน้องวัว/ควาย ภาคกลางอาจเรียก แกงน้องวัว/น้องควาย ก็ได้เช่นกัน แล้วแต่ภาคจะเรียก แต่การเรียกคำว่าต้ม จะหมายถึง การประกอบอาหารประเภทที่เป็นน้ำต้ม หรือ มีน้ำซด เป็นหลัก

น้องวัว (โค) หรือ น้องควย (กระบือ) หมายถึง รกวัว หรือ รกควาย ที่ติดหลุดออกมาหลังคลอดลูก มีลักษณะเป็นก้อนเนื้อทรงกลมหลายอันเชื่อมโยงติดกันจนเป็นพวงขนาดใหญ่ ก้อนเนื้อมีสีแดง ด้านในสีออกดำคล้ำ หนักประมาณ 1-3 กิโลกรัม ขึ้นอยู่กับขนาดแม่พันธุ์

ชนิดน้องวัว/ควาย
1. น้องวัว หรือ น้องควาย หลังคลอด หรือ รกที่ได้อายุ
รกที่ไม่ได้อายุ หมายถึง รกที่หลุดออกมาหลังการคลอดลูกโคกระบือ เป็นรกตามธรรมชาติที่ได้อายุ คือ ลูกโคกระบือจะคลอดที่อายุประมาณ 9 เดือน โดยรกนี้จะหมดหน้าที่ พร้อมกับหลุดออกมาจากช่องคลอดเมื่อลูกโคคลอดออกมาแล้ว น้องวัวที่ได้อายุนี้จะมีลักษณะเป็นก้อนค่อนข้างกลมหลายอันเชื่อมติดกัน ก้อนเนื้อด้านนอกมีสีแดงเรื่อ มองเห็นหลอดเลือดเลี้ยงอาหารอย่างชัดเจน ด้านในเมื่อผ่าจะออกดำจากเลือดที่จับตัวเป็นก้อน

2. น้องวัว หรือ น้องควาย ก่อนคลอด หรือ รกที่ไม่ได้อายุ
รกที่ไม่ได้อายุ หมายถึง รกที่ได้จากการฆ่าโคกระบือที่อยู่ในระหว่างตั้งท้อง หรือ โคกระบือที่ตายตามธรรมชาติในระหว่างตั้งท้อง โดยมีทั้งโคเนื้อ และโคนม ซึ่งรกจะเอาออกมาได้โดยผ่านการชำแหละซาก ทั้งนี้ ตัวรกอาจมีอายุ และน้ำหนักแตกต่างกัน โดยรกอายุน้อยจะมีขนาดเล็ก ยังไม่พบเป็นก้อนกลม ไม่พบหลอดเลือดเลี้ยงอาหาร สีรกมีสีขาวอมแดงเล็กน้อย ส่วนรกที่มีอายุมากขึ้นมาจะพบคล้ายเป็นก้อนกลมขึ้นมา สีรกมีสีขาวอมชมพู ส่วนหลอดเลือดเลี้ยงอาหารมีขนาดเล็ก

แหล่งน้องวัว/ควาย
1. แหล่งหมู่บ้านในชนบท
รกที่ได้จากแหล่งนี้จะเป็นรกที่ได้อายุเป็นหลัก ไม่ค่อยพบที่เกิดจากการฆ่าแม่โค เป็นรกที่ได้อายุที่หลุดออกหลังคลอดลูกโคกระบือ ไม่ค่อยพบเห็นได้บ่อยนัก เพราะโคกระบือใช้เวลาตั้งท้องนานกว่า 9 เดือน โดยเจ้าของโคกระบือมักเก็บรกไว้ทำกับข้าวเอง ไม่พบการนำมาขาย แต่หากต้องการซื้อก็มักจะเข้าไปถามซื้อตามบ้านนั้นที่พบมีโคคลอดลูก ราคาจำหน่ายประมาณ 150-250 บาท ราคาค่อนข้างถูก เพราะซื้อจากแหล่งโดยตรง

2. ตลาดนัดชุมชน
รกที่วางขายตามตลาดนัด พบได้ทั้งรกที่ได้อายุ คือ เป็นรกหลังคลอดที่ชาวบ้านนำมาขาย หรือ รับมาจากฟาร์มโคที่มีการคลอดลูกโค และรกที่ไม่ได้อายุ คือ เป็นรกที่แม่ค้ารับมาจากโรงเชือดที่เชือดชำแหละแม่โคตั้งท้อง ราคาจำหน่ายประมาณ 200-300 บาท ราคาค่อนข้างแพง เพราะมักเป็นรกแท้ และแม่ค้าเพิ่มราคาเอากำไร

3. ซุ้มขายข้างทาง
ซุ้มขายรกโคกระบือข้างทาง ปัจจุบันพบได้มากริมถนนเส้นมิตรภาพ ระหว่างจังหวัดสระบุรี-ปากช่อง มีทั้งรกของโคเนื้อ และโคนม แต่ส่วนมากจะเป็นโคนม และส่วนมากเป็นรกที่ไม่ได้อายุ โดยแม่ค้าจะรับรกนี้มาจากฟาร์มโคต่างๆในแถบจังหวัดสระบุรี-ปากช่อง ราคาจำหน่ายประมาณ 200-250 บาท

การเตรียมน้องวัว/ควาย
น้องวัว หรือ น้องควายที่ได้ ไม่ว่าจะได้จากหลังคลอด หรือ ได้จากก่อนคลอด ทั้งตามตลาดข้างทาง ตลาดนัด หรือ จากเพื่อนบ้าน ก่อนนำมาปรุง ก็ต้องล้างน้ำให้สะอาดเสียก่อน โดยเฉพาะน้องวัวหลังคลอด เมื่อคลอด รกจะตกลงบนพื้นดิน ทำให้ปนเปื้อนดินติดที่รก หากนำไปประกอบอาการโดยไม่ล้างจะทำให้สากดินหรือสากหินเวลารับประทาน

ก่อนอื่นให้นำรกมาล้างน้ำ 2-3 ครั้ง ซึ่งอาจใช้การสับเป็นชิ้นพอคำก่อน หรือ นำมาล้างน้ำทั้งพวงรกที่ไม่ต้องสับมาล้างน้ำ โดยขณะล้างน้ำให้ลูบคลำจนทั่ว เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีเศษดิน เศษหินติดอยู่ที่รก

วัตถุดิบ และส่วนประกอบ
1. น้องวัว หรือ น้องควาย 0.5-2 กิโลกรัม
2. ตระไคร้ 5-10 หัว
3. ข่า 1-2 หัว
4. ใบมะกรูด 3-5 ใบ
5. พริกขี้หนูสด 5-10 ผล (ใส่หรือไม่ใส่ก็ได้)
6. ใบชะพลูอ่อน หรือยอดชะพลู 3-5 กำ หรือ ผักพื้นบ้านอื่นตามต้องการ แต่ทั่วไปของอีสานจะนิยมใบชะพลูเป็นหลัก และใส่อย่างเดียว เพราะทำให้มีรสหอมมาก และช่วยดับกลิ่นคาวได้ดีมาก จนขนาดรับประทานจะได้กลิ่นใบชะพลูเป็นหลัก
7. มะขามเปียก ครึ่งลูก-1 ลูก (ใส่หรือไม่ใส่ก็ได้) หากต้องการรสเปรี้ยวจำเป็นต้องใส่ หรือ ใส่อย่างอื่นก็ได้ เช่น มะนาว หรือ มะขาวสด ก็ได้เช่นกัน

เครื่องปรุงรส
1. ผงชูรส 1 ช้อนโต๊ะ
2. เกลือป่น 1-2 ช้อนชา
3. น้ำปลา 1-2 ช้อนโต๊ะ
4. น้ำปลาร้า ครึ่ง-1 ช้อนโต๊ะ (อาจใส่หรือไม่ใส่ก็ได้)

วิธีทำต้มน้องวัว หรือ น้องควาย
1. ตั้งหม้อโดยเติมน้ำเพียงนิด สักแก้ว ก่อนนำตะไคร้ ข่าหั่น มะขามเปียก (ไม่ใส่ก็ได้) ใส่ลงหม้อ พร้อมเกลือป่น 1-2 ช้อนชา จากนั้น คนคั่วให้ทั่วนาน 1 นาที เพื่อให้เกิดกลิ่นหอม
2. เติมน้ำลงหม้อ 3-5 แก้ว แล้วแต่ขนาดหรือปริมาณน้องวัวที่ต้องการต้ม แล้วตั้งทิ้งไว้ให้น้ำเดือด
3. นำน้องวัว/น้องควายที่เตรียมไว้ ทั้งที่สับเป็นชิ้นหรือล้างไว้ทั้งพวงลงใส่ในหม้อเดือด จากนั้น ปิดฝาหม้อ และตั้งทิ้งไว้นาน 20-30 นาที จนเนื้อรกสุกได้ที่
4. นำพริกขี้หนู (ลูกโดด) และใบมะกรูดใส่ลงหม้อ พร้อมกับใบชะพลูหรือผักพื้นบ้านที่เตรียมไว้ ก่อนคนให้เข้ากัน และตั้งทิ้งไว้นาน 1-2 นาที ทั้งนี้ หากน้ำลดมากให้พึงเติมน้ำอีก 3-5 แก้ว
5. เติมเครื่องปรุงอย่างอื่นที่เหลือ คือ ผงชูรส และน้ำปลา หรือน้ำปลาร้า (ไม่ใส่ก็ได้ ตามชอบ) จากนั้นคลุกคนให้เข้ากัน
6. ตั้งทิ้งไว้ 1-2 นาที ก่อนยกหม้อลง ตั้งให้อุ่น ก่อนตักใส่ถ้วยพร้อมตักซดรับประทาน (แซ่บยิ่งนัก)

ขอบคุณภาพจาก
– siamfishing.com
– Youtube ช่อง ESAN PLAZA เรื่องราวข่าวอีสาน
– gramho.com/